De Gates Belt Drive is hard bezig aan een opmars. Santos, pionier en specialist op tandriemgebied, heeft een aantal jaren voorsprong op kunnen bouwen, maar kan nu flink wat concurrentie verwachten, met name van Koga. Heeft Santos nog niet veel te vrezen van “de Blauw-witten uit Heerenveen”? Of heeft Koga nu lang genoeg de kunst af kunnen kijken en moeten de “Zwart-Oranje Sassenheimers” zich toch een beetje zorgen gaan maken? Tijd om de twee tegenover elkaar te zetten en te zien hoe ze uitgerust zijn voor de strijd om de consument.
De twee merken gaan ieder op hun eigen manier om met de toepassing van de kettingvervanger. In deze vergelijking zet ik de twee globetrotters van beide tandriemstrijders naast elkaar: de Koga WorldTraveller 26″ en de Santos Travelmaster 2.6 Alu. Beide modellen zijn mooie robuuste trekkingfietsen van topkwaliteit en je kan ze zelf helemaal naar wens samenstellen, maar er zijn qua mogelijkheden, stijl, karakter en op technisch gebied nogal wat verschillen. Laten we eens kijken hoe beide fietsen geconstrueerd zijn en hoe de prijzen ten opzichte van elkaar liggen.
Santos Travelmaster 2.6 Alu
Koga WorldTraveller
Fietsen met een tandriem moeten van Rohloff en Gates aan een aantal eisen voldoen. Zo moet het frame perfect uitgelijnd zijn om de tandriem altijd goed recht te laten lopen, want bij een verkeerde uitlijning kan de riem vervelend gaan piepen of er zelfs af lopen. Verder is de tandriem zijdelings erg stijf en dat zorgt voor grotere krachten op het achtertandwiel en de lagers in de Rohloffnaaf. Daarom moet de achtervork extra stijf geconstrueerd zijn om de Rohloffnaaf niet te overbelasten. De achtervork mag niet meer dan 3 mm torderen bij een belasting van 1 ½ pk. Als niet aan de eisen voldaan wordt, dan verliest de fietsenbouwer de garantie van Rohloff. Een derde moeilijkheid voor de framebouwer is: omdat de riem uit één stuk bestaat, moet er een opening in de achtervork gemaakt worden om de tandriem doorheen te kunnen steken.
Het aanspannen van de tandriem.
Koga en Santos hebben ieder voor een eigen manier om de tandriem aan te spannen gekozen. Koga zet de riem strak door het achterwiel naar achter te stellen, zoals bij alle stadsfietsen gedaan wordt. Santos gebruikt een excentrische trapas. Dat is een dikke bus rond de trapas die je in het frame rond kan draaien zodat de trapas een stukje naar voren beweegt en de riem op spanning komt.
Links: eccentrische trapas in een Santos. Rechts: Koga’s verstelbare achterpatten.
De excentrische trapas van Santos kent als voordelen:
– extra stijve bracketconstructie mogelijk.
– de uitlijning van de riem is zijdelings eenvoudig corrigeerbaar.
– achterwiel altijd perfect recht uitgelijnd.
– achterwiel staat altijd goed t.o.v. remmen en spatbord.
Een nadeel is:
– de zitpositie verandert een beetje doordat de trapas een fractie verschuift.
Koga’s achterpatverstelling kent één voordeel:
– de zithouding verandert niet door de vaste positie van de trapas.
En meerdere nadelen:
– de uitlijning van de riem is zijdelings alleen corrigeerbaar met ringetjes naast het tandwiel.
– de positie van het achterwiel verandert t.o.v. de remmen en het spatbord.
– uitlijning van het achterwiel moet je zelf goed instellen.
De kabelbediening van de Rohloffnaaf.
Koga kiest bewust voor de Rohloffnaaf met clickbox. Dit is een afneembaar koppelstuk waar de schakelkabels in uitkomen en via een tandwieloverbrenging het schakelmechanisme van de naaf in beweging zetten. De clickbox kan eenvoudig losgedraaid worden om het uitnemen van het achterwiel te vergemakkelijken. Er zitten wel een paar nadelen aan. Zo is het vervangen van een gebroken kabel een tijdrovend klusje. Door de tandwieloverbrenging is de schakelgreep nooit helemaal spelingsvrij en schakelt hij ook iets zwaarder. In een enkel geval is het systeem gevoelig voor ijsvorming tussen de tandwielen tijdens hele strenge winters.
Bij Santos lopen de schakelkabels rechtstreeks de naaf in en deze kunnen d.m.v. bajonetsluitingen losgekoppeld worden. Santos maakt principieel geen gebruik van de clickbox, vanwege eerder genoemde nadelen. Wat ook erg handig is aan de directe schakelkabel: mocht deze ooit breken, dan kan je de naaf altijd in een bepaalde versnelling vastzetten of de versnellingen bedienen door bijvoorbeeld een schoenveter om je zadelpen te leggen en deze aan de bajonetsluitingen te binden.
De tandwielcombinaties.
Santos gebruikte in het begin een 50-tands voortandwiel en een 20-tands achterkransje, maar stapte al snel over naar 55 en 22 tandjes. Met deze combinatie wordt de riem in een minder scherpe bocht getrokken en hebben meer tanden grip op de tandwielen, met minder slijtage als gevolg. Bovendien is de kans op doorslaan van de riem veel kleiner. Koga gebruikt een 50-tands voorblad, maar omdat deze erg dicht langs de liggende achtervork loopt, blijkt een 55-tands blad niet te passen.
De opening in de achtervork.
Bij de Santos Travelmaster zit er een uitneembaar wigje in de staande achtervork. Draai de twee inbusboutjes los, haal het wigje eruit en je kan de riem er doorheen steken. Bij de Koga WorldTraveller is de achtervork open te maken door één bout los te maken en de achtervork open te buigen. Beide systemen hebben zich al ruimschoots in de praktijk bewezen. Door de lage slijtage van de tandriem zal je hier echter niet veel mee hoeven te doen.
Links: Koga WorldTraveller. Rechts: Santos Travelmaster.
De afwerking van de frames.
Koga staat erom bekend al haar frames keurig netjes af te werken. De normaliter grove lasnaden van de aluminium frames worden op de meest in ‘t oog springende plaatsen altijd mooi glad geslepen. Santos doet dit bij de Travelmaster niet, want het frame wordt er niet sterker door en je gaat er geen klap harder mee, is hun redenatie. Als je een perfect glad afgewerkt Santosframe wil, moet je nog even wachten op hun nieuwste (prijzigere) model, de Travel Lite. Verder heeft de Koga mooie semi-geïntegreerde balhoofdlagers en een optisch mooi aansluitende voorvork. Bij Santos ziet dit er met een degelijke stalen voorvork en conventionele balhoofdcups wat “ouderwetser” uit.
Zwart is voorlopig de enige kleuroptie voor de Koga. Blank gepolijst aluminium is een optie voor later. Qua kleuropties is het bij Santos echt feest. Je kan namelijk kiezen uit maar liefst 24 lakkleuren! Daarnaast kan je zonder meerprijs kiezen uit 4 lettertypes, welke je ook nog eens in een groot aantal kleuren naar eigen smaak met de lakkleur kunt laten matchen. Verder kan je het geheel afmaken met meerdere soorten zadels en bijpassende handvatten, drie kleuren spatborden, twee kleuren dragers, enz, enz.
Wielen en banden.
Bij Koga kan je meerdere banden kiezen. De breedste mogelijkheid is 50 mm, wat in de meeste gevallen breed genoeg is. Santos gaat echter toch weer een stapje verder, want er is rekening gehouden met nog bredere banden. De ruimte tot de spatborden is bij Santos wat groter dan bij Koga, waardoor banden met een nog grover profiel voldoende ruimte hebben en het geheel minder snel vol loopt met modder. In de optielijst staan bijvoorbeeld de Schwalbe Big Apple in 60 mm en de Marathon Extreme in 57 mm uitvoering.
Zowel Koga als Santos gebruiken velgen en spaken van goede kwaliteit. Verschil is echter dat Koga de wielen machinaal spaakt, waar Santos het helemaal met de hand doet. Bij Santos wordt iedere spaak afzonderlijk op de juiste spanning gecontroleerd. De spaakrobot van Koga kan dit niet en dus is het zaak dat je fietsenmaker je wielen handmatig controleert en indien nodig corrigeert voordat je je nieuwe fiets in ontvangst neemt. Een Santoswiel moeten corrigeren na een inrijperiode komt ook niet veel voor, omdat Santos spaaknippels met lijm gebruikt, waardoor deze bijna nooit lostrillen.
De prijs.
Om een prijsvergelijk te maken heb ik beide modellen samengesteld met: Rohloff, tandriem, Magura HS33 hydraulische remmen, Tubus voor- en achterdragers, voor- en achterstandaard, SON naafdynamo met Edelux koplamp, SKS spatborden, twee aluminium bidons, 57mm Schwalbe banden, Brooks B17 zadel, recht stuur met Ergon handvatten en bar-ends en normale platform pedalen.
De Koga kost in deze samenstelling €3583,-. De meerprijs van de tandriem t.o.v. een ketting komt neer op €300,-.
De Santos kost in deze samenstelling €3974,-. De meerprijs van de tandriem t.o.v. een ketting is bij Santos iets meer, namelijk €500,-.
De genoemde prijzen zijn indicatief voor dit moment. Net als veel andere custom-built fietsmerken werken Koga en Santos niet volgens strikte modeljaren en worden noviteiten gedurende het hele jaar toegevoegd. Confectiemerken leggen de prijzen voor een jaar vast, maar de custom-built merken zijn voor hun prijs meer economie afhankelijk, met o.a. fluctuerende grondstof- en energieprijzen en valutakoersen. Het kan dus lonen om je nieuwe custom-built fiets gedurende het najaar te laten bouwen, zodat je in het voorjaar lekker kan fietsen!
Afijn, we zitten op dit moment dus met een prijsverschil van maar liefst 391 Euro voor twee nagenoeg identiek afgemonteerde fietsen. Wie nog altijd denkt dat Koga’s te duur zijn, omdat je ook voor de naam betaalt, heeft het mis, want de WorldTraveller is zo’n tien procent goedkoper dan de Santos. Hoe komt dit?
Diverse verklaringen voor dit grote prijsverschil zijn hierboven al genoemd, maar verder is schaalvoordeel de voornaamste verklaring. Dit betekent niet dat Koga nu ineens een massamerk is geworden, maar wel dat Koga gebruik maakt van één type frame, welke geschikt is voor alle aandrijfsystemen. Of je nu een WorldTraveller kiest met derailleur, Rohloff met ketting of tandriem, het frame is altijd hetzelfde. Dat scheelt veel geld in de productie, maar er zitten dan wel altijd een paar nokjes aan je frame die niet van nut zijn. Dat doet een beetje afbreuk aan de strakke afwerking, maar het is wel handig als je je fiets in de toekomst op wil waarderen naar tandriem. De meerprijs voor de tandriem wordt dus over veel meer fietsen verdeeld en je zou kunnen zeggen dat kopers van een derailleurversie een klein beetje meebetalen aan jouw tandriem-fietsje!
Daarentegen maakt Santos voor ieder type aandrijving een specifiek frame. Het is een bewuste keuze ieder frame optimaal te construeren voor het betreffende aandrijfsysteem. Er zijn dus drie aparte productielijnen opgezet: één voor derailleurfietsen, één voor Rohloff-ketting en één voor de tandriem-modellen. Zo heeft geen enkele Santos nokjes aan het frame die nooit gebruikt zullen worden. Ook zal een Rohloff-ketting-Travelmaster niet de extra verstevigde achtervork hebben die bij een tandriemfiets noodzakelijk is. In tegenstelling tot Koga’s WorldTraveller is een ketting-Travelmaster echter nooit op te waarderen naar een tandriem. Kies dus bewust!
Wat ook goed is om te weten: de levertijd van een Santos is zo’n 5 á 6 weken. De fiets wordt na bestelling in de gewenste kleur gespoten, bestickerd, van blanke lak voorzien en vervolgens opgebouwd. Bij Koga gaat dit sneller, omdat de frames al gespoten uit Japan aankomen in Heerenveen en de keuze qua afmontage beperkter is. De levertijd van een Koga Signature is drie weken.
Conclusie.
Beide fietsen zijn erg goed en hebben zich in ieder geval in derailleur- en Rohloff-ketting uitvoering al meerdere jaren over de hele wereld bewezen. De strijd om marktaandeel in tandriemfietsen is echter nieuw. Wat dat betreft heeft Santos een enorm goede reputatie opgebouwd en veel ervaring opgedaan. Santos levert maar liefst vijf modellen met tandriem! De Sassenheimers hebben dus een stevig fort te verdedigen en dat doen ze met speerpunten als een meer doordachte techniek en een betere vecht-tactiek in de vorm van een uitgebreidere optielijst, kleurtjes en slimme details. Koga bestormt met nog slechts twee modellen de markt, maar wel met een groot prijsvoordeel en mooi afgewerkte frames.
Het is lastig te zeggen waar je goed aan doet. Het is een beetje een BMW-Mercedes-Audi vergelijking. Of Land Rover versus Range Rover. Allebei goed, maar ieder merk heeft een eigen stijl, technische visie en bijbehorende groep liefhebbers. Santos wint duidelijk op punten, maar die hoeven niet voor iedereen even zwaar te tellen. En Koga wint op prijs. Het is dus aan te raden zelf goed na te gaan wat belangrijk voor je is. Ga vervolgens uitgebreid op beide modellen proefrijden en oordeel zelf.
Leuk gedaan:)
Ik vermoed dat als het gevecht man op man wordt dat het gewoon een smaak kwestie zal worden..
Ik vind nog steeds die dikke lasrupsen van Santos er heel goedkoop uitzien, Koga is netter afgewerkt, maar soms te veel toeters en bellen.
Ben ik met je eens, Henk. In deze hoge klasse zie je bij eigenlijk alle fietsen nette gladde lasnaden. Die dikke lasrupsen zijn niet helemaal meer van deze tijd, maar niet iedereen vindt die gladde naden even belangrijk. Er zijn zelfs mensen die het mooier vinden, want het geeft een beetje het Landrover Defender idee.
Welke toeters en bellen bedoel je? Een belletje met een kompas hebben ze allebei. 😉
Dat belletje met kompas is er snel afgesloopt, ik zag fietsen [alu] van Koga met; voor en achtervering, zadelvering, hydraulische schijfremmen, groot vlinderstuur, met beugel voor de Ortliebtas en ook zelfs een keer met electronische schaker indeks waar desbetreffende mee zat te klooien midden in Spanje, zie dat daar maar eens te fixen!
Geef mij maar een eenvoudig gesoldeerd stalen frame met racebocht en de verstellers mooi op de onderbuis of crosscommandeurs. Verder geen poespas.
Henk, je bent een oldtimer. 😉
Och man, die periode waarin alles volautomatisch moest werken en als een Amerikaanse slee moest deinen… dat waren nog eens tijden! Ellende… Gelukkig zijn die tijden voorbij.
Geloof ik ook wel Michiel…
Ik zit net met een fanatieke fietsmaat uit Groningen te mailen om evt. in 2013
London-Edingburgh-London te gaan fietsen. Een nonstop prestatie tocht van 1400 km. Dat op een randonneurtje.
Leuk artikel, ik was benieuwd naar de conclusie en die kan ik (gelukkig) niet vinden.
Beide zijn het erg mooie fietsen en ik denk dat je bij het kiezen van dergelijke fietsen je vooral moet laten leiden door de testrit.
De uitleg van een deskundige dealer kan ook het verschil maken, niet het prijsverschil. Als je je in dit segment puur laat leiden door het prijsverschil ben je in mijn ogen verkeerd bezig.
Als ik de keuze opnieuw zou moeten maken op dit moment kies ik toch weer voor mijn defender, met stoere lasrupsen 😉 , de eccentrische trapas bevoorbeeld blijf ik handiger vinden.
Ook de hand gespaakte velgen vind ik wel een enorm pluspunt. Ach, uiteindelijk heb ik me laten leiden door de testrit en ik heb nog geen fietskilometer spijt gehad van mijn keuze, en daar gaat het uiteindelijk om.
Inderdaad, Jeroen. Zo werkt het. Gewoon proefrijden en zelf ervaren of de fiets bij je past en aan je verwachtingen voldoet! Een goed gevoel is uiteindelijk moeilijk in geld uit te drukken.
De ervaring in onze winkel is vaak ook dat een Santosrijder niet snel geneigd is naar een Koga te kijken, evenals dat een Kogarijder niet snel op een Santos zal stappen. Land Rover versus Range Rover! Apple versus Windows PC, Coca Cola versus Pepsi, enz, enz…
Trouwens, gefeliciteerd met je nieuwe tandriem-aanwinst! Jij bewijst het al: eens een Santosrijder, altijd een Santosrijder.
Ik heb een toelichting op de prijsbepaling toegevoegd:
“De genoemde prijzen zijn indicatief voor dit moment. Net als veel andere custom-built fietsmerken werken Koga en Santos niet volgens strikte modeljaren en worden noviteiten gedurende het hele jaar toegevoegd. Confectiemerken leggen de prijzen voor een jaar vast, maar de custom-built merken zijn voor hun prijs meer economie afhankelijk, met o.a. fluctuerende grondstof- en energieprijzen en valutakoersen. Het kan dus lonen om je nieuwe custom-built fiets gedurende het najaar te laten bouwen, zodat je in het voorjaar lekker kan fietsen!”