Tijdens een avondje internetten kwam ik bij toeval terecht op een pagina met prachtige zwart-wit foto’s van een man op een klassieke fiets. Bepakt en bezakt ploeterde deze man door het mulle zand van de Afrikaanse woestijnen. De dappere man in kwestie bleek ene Kazimierz Nowak te zijn, een Poolse reiziger, correspondent en fotograaf, die begin jaren ’30 het gehele Afrikaanse continent doorkruiste. Per fiets, te voet, te paard en per kano! En bovendien… hin und wieder!
Nowak ondernam zijn meerjarige monstertocht op een fiets zonder versnellingen, met terugtraprem en – geloof het of niet – houten velgen! Ja, zo ging dat toen… Oad Cycle Tours bestond toen nog niet, Nowak reisde helemaal alleen. In Polen blijkt hij een held te zijn, maar in Nederland heeft bijna niemand van hem gehoord. Daarom wil ik graag op deze site aandacht aan deze dappere man en zijn enorme prestatie schenken.
Kazimierz Nowak was geboren op 11 Januari 1897 in Stryj in Polen. Na de Eerste Wereldoorlog verhuisde hij naar Poznań, waar hij bij een verzekeringsmaatschappij ging werken. Hij was een fanatieke fietser en droomde ervan om fulltime reiziger en fotograaf te worden. Tijdens de crisis in 1925 besloot hij Polen te verlaten om zijn droom waar te maken en als correspondent en fotograaf voor Poolse en Duitse kranten te gaan werken. Hij ondernam twee fietsreizen door Europa en doorkruiste Hongarije, Oostenrijk, Italë, België, Nederland, Roemenië, Griekenland en Turkije. Hij belandde in 1928 in Tripoli, Libië, waar oorlog, gezondheidsproblemen en geldtekort hem dwongen terug te keren naar Polen. Echter, vanaf dat moment was hij vastbesloten om ooit het hele Afrikaanse continent van Noord naar Zuid te doorkruisen. Per fiets en te voet.
In November 1931 was het na een lange voorbereiding zover. Hij keerde terug naar Tripoli om van daaruit aan zijn avontuur te beginnen. Op zijn zeven jaar oude stalen ros volgde hij de Nijl en onderweg handelde hij met inheemse stammen. Via Caïro, Khartoem, Lubumbashi en Pretoria kwam hij na bijna drie jaar aan in Kaap Agulhas, het zuidelijkste punt van Afrika.
Nu zou je denken dat Kaap Agulhas wel een mooi eindpunt van een gigantisch avontuur had kunnen zijn, maar Nowak besloot – nu hij er toch was – om te draaien en ook maar helemaal terug te reizen naar Algiers. Onder andere via Windhoek door de woestijn van Frans West-Afrika kwam hij in November van 1936 aan in de hoofdstad van Algerijë.
Voor zover bekend is Kazimierz Nowak de eerste ter wereld die de totale lengte van Afrika, heen en terug, afgelegd heeft. In z’n eentje… Veertigduizend kilometer in 5 jaar, over onverharde wegen en zuigende zandduinen, langs zompige rivieroevers en door ondoordringbaar oerwoud en prikkend steppegras! En dat allemaal op een stalen fiets met houten wielen en terugtraprem, zonder versnellingen, Magura’s of anti-lek Schwalbe banden… De wereldfietsers van vandaag zijn mietjes.
Tijdens zijn 40.000 kilometers lange reis maakte hij zo’n 10.000 foto’s, waar wij hier zo enorm van kunnen genieten. Ze geven ons een duidelijk en wonderlijk beeld van Afrika in de jaren dertig. Nowak’s verslagen zijn gepubliceerd in een boek met de titel “Rowerem i pieszo przez Czarny Ląd”. Vrij vertaald betekent dit “Per fiets en te voet door het zwarte continent”.
Kazimierz Nowak overleed, een jaar na zijn terugkomst, op 13 oktober, 1937. Doordat hij tijdens zijn reis malaria had opgelopen was zijn lichaam zwaar verzwakt en een longontsteking werd hem tenslotte fataal. Hij werd slechts 40 jaar oud. Gelukkig heeft hij zijn droom geleefd en een mooi verslag in woord en beeld nagelaten. Ter ere van deze avonturier is er bij het centraal station van Poznań een gedenk-plaquette geplaatst.
Zijn boek is alleen in het Pools uitgegeven (wat ik helaas niet spreek), maar ik vind dat het avontuur van Nowak in veel meer talen gelezen moet kunnen worden. Dus… welke Pools sprekende wereldfietser voelt zich geroepen? Voorlopig moeten we het doen met Nowak’s fascinerende foto’s.
Bronnen: Makethman.com, Kazimierznowak.pl & Wikipedia
Wat een avontuur! En wat een interessante foto’s! Heel interessant. Bedankt!
Ook grappig: op 1 foto ligt hij met een sjekkie in z’n mond in de woestijn uit te rusten. En op andere foto’s is hij te zien met een pijp in zijn mond. Tsja, toen was roken nog niet slecht voor de mens.
Fantastich mooi is dit! Goed gevonden, mooi geplaatst op deze site!
Inderdaad een sjekkie op z’n lip daar in het hete zand, geweldig die foto’s.
Dit soort mannen waren echte bikkels. En dat op een gewone fiets met een minimum aan spullen, soms denk ik wel eens… net of dat heden ten dage niet meer kan?
Die verhalen kan ik wel 10 keer lezen, geweldig!!
Gaaf zeg! Leuk om te zien hoe dat toen ging.
En heb je die lamp gezien? Hadden ze toen peut lampen? Of carbiet?
één woord: respect!
pracht verhaal dit.
Onvoorstelbaar wat een avontuur en wat een prachtige verhaal en foto’s.
De fiets waar ik nu alweer 25 jaar wekelijks op fiets (een familiestuk) komt uit 1937 en probeer ik nu in deze context en tijd te plaatsen.
Die fietsen waren toen al ijzersterk, mijn fiets heb ik 17 jaar geleden voor het eerst en tot nu toe voor het laatst enig onderhoud gegeven en van een nieuwe ketting en kettingkast laten voorzien en het ziet er nog steeds als nieuw uit. Het blijft een heerlijke fiets ondanks z’n 76 lentes!
Die karbietlamp hier op de foto’s is volgens mij nog een stuk ouder als de tijd waarin hij hem gebruikt.
Geweldig!
In essentie is er dus niets veranderd. Maar wat een prestatie. De fietsjunk optima forma. En zijn tent is de verre voorloper van de Eureka Wickiup 3 SUL (hoewel ws niet ultra light).
Mooi verhaal en dito foto’s.
Er is minstens nog één iemand die ook onwaarschijnlijk afstanden op de fiets aflegt.
Hij heet Henz Stücke, een Duitser die in 1962(!) is vertrokken, op de fiets, voor een wereldreis.
Sindsdien is hij onderweg, tot op de dag van vandaag!
Geweldig goeie vondst! Ik ben benieuwd naar de vertaling van het boek, anders maar even Pools leren.
Heb je van Francis Birtles gehoord?
Hij fietste tussen 1905 en 1908 door Australie, heeft er ook een boek over geschreven ‘Lonely Lands’.
Maar dat de rest van ons ‘mietjes’ zijn vind ik toch enigszins overdreven 😉 Maar ik heb geen anti-lek schwalbe banden, misschien valt het dan nog mee? 🙂
Groetjes uit IJsland.
Wauw wat een held, en vooral in die jaren.
Petje diep af voor deze voorvader van de vakantiefietser!
Mooi!!
Voor de bewonderaars van Kazimierz heb ik misschien interessant nieuws: begin volgende jaar komt er een eigenzinnige vertaling uit van het boek dat in het Engels is verschenen over hem.
Meer info vind je op mijn website https://kazimierznowak.be/ .
Weer helemaal actueel dit artikel. Het Nederlandstalige boek is vorige week uitgekomen. Het verhaal van Kazimierz wordt herverteld door Tom Ysewijn. Te vinden op site kazimierznowak punt be. Er was een lezing over op de Fiets en Wandelbeurs 2023.
Hai…..wat een meesterlijke tocht….en wat een groot fietser, avonturier, wereldreiziger- en vooral doorzetter was die man…..!…. waar kan ik zijn boek kopen…?