In navolging op mijn artikel “Dames racefietsen en mountainbikes bestaan niet” ga ik nu hetzelfde vertellen over dameszadels. Waar slimme marketingmensen ons met zogenaamd “women-specific design” van fietsframes keihard voor de gek houden, daar doen ze met zadels precies hetzelfde!
Op een dag kwam er een echtpaar in de winkel met klachten over zadelpijn. Ze hadden hun fietsen, twee Gazelles van hetzelfde type, een paar weken geleden elders gekocht en konden maar niet wennen aan de standaard gemonteerde zadels. Nu hadden ze op internet gelezen dat wij veel verstand van zadels hadden en daarom kwamen ze voor advies en het laten aanmeten van twee nieuwe zadels. Ik keek een beetje neerbuigend op de vrouw neer. Letterlijk, want ze mat ongeveer 1 meter 60. Tegen de man keek ik juist enorm op. Hij was maar liefst 2 meter lang. Ik keek even naar hun fietsen en zoals gewoonlijk had de damesfiets een breder zadel dan de herenversie. Dat doen alle fietsfabrikanten, want dat vinden ze logisch. Vrouwen hebben nu eenmaal bredere heupen dan mannen, toch?
Ik bleef bij de fietsen buiten op de stoep staan, pakte m’n inbussleutels uit de zak en verwisselde de zadels van fiets. Het dameszadel op de herenfiets en het herenzadel op die van mevrouw. “Zo, klaar,” zei ik. “Kom volgende week maar terug om me te vertellen hoe het u bevalt.” Het echtpaar stond met grote ogen te kijken en mevrouw stamelde: “Ja, maar… eh… Meen je dit nu? Is dit alles?” “Ja, zo is het goed,” zei ik met een brede grijns. En het bleek inderdaad goed. Na een week kwamen ze terug om te vertellen dat ze allebei geen last meer hadden van zadelpijn. Maar omdat ze nu ineens langer fietsten dan ooit tevoren, wilden ze toch graag twee ademende zadels en een tassenset voor de picknickspullen bij me kopen. Prima, ook goed. 😉
Waar gaat het fout?
Bij het bematen van fietsen gaan fabrikanten (bijna) altijd uit van aannames gebaseerd op gemiddelden en algemeenheden. Dames zijn anders dan mannen, zoveel is duidelijk. Dames hebben in verhouding langere benen en een korter bovenlichaam dan mannen. Dames hebben bredere heupen dan mannen. Dames houden van roze, paarse en lichtblauwe bloemetjes op het frame en mannen niet. Dames kunnen niet kaart lezen en mannen wel. Dames kunnen niet inparkeren en mannen… eh… Bullshit aannames dus! Niemand is gemiddeld en geen enkel individu is als “de meeste dames” of “de meeste heren”!
In het voorbeeld van de man en vrouw ging Gazelle bij de keuze voor de zadels ook voorbij aan het feit dat de lengte van de persoon logischerwijs mede bepalend is voor de breedte van het bekken. Vrouwen hebben toch bredere heupen? Ja, gemiddeld genomen en in verhouding misschien wel, maar zijn de heupen van een vrouw van 1,60 meter dan ook even breed als die van een dame van 1,90 meter? Nee, natuurlijk niet! Er zijn kleine dames met aanzienlijk bredere heupen dan lange dames. En andersom. En bij heren geldt hetzelfde. En toch hebben alle damesfietsen, groot en klein, dezelfde brede zadels. En herenzadels zijn altijd iets smaller, want… je weet wel: gemiddelden en algemeenheden.
Bij het vak ergonomie van mijn studie Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft werd ons geleerd met het zogenaamde “Percentiel 95” te werken. Dat betekent dat je bij het ontwerpen van een product rekening houdt met de verzamelde maten van 95% van de doelgroep. Meestal kwam daar een in maat verstelbaar product uit, want “one size fits all” is bijna nooit haalbaar. Zadels zijn niet in de breedte verstelbaar en dus moeten er meerdere maatvarianten geproduceerd worden. Als fabrikant van serieproducten kán je het ook gewoon nooit goed genoeg doen en als consument moet je er dan ook gewoon vanuit gaan dat de kans dat het standaard zadel op je fiets goed bij je achterwerk past héél klein is.
Hoe moet het dan wel?
Dat er anatomische verschillen tussen mannen en vrouwen bestaan, is duidelijk. De twee afbeeldingen hierboven laten goed zien dat mannelijke en vrouwelijke bekkens qua vorm en verhoudingen flink van elkaar verschillen, maar dat wil niet automatisch zeggen dat de soort pijnklachten veel van elkaar verschillen! De schaamstreek van mannen en vrouwen mag er dan anders uitzien, en ieder geslacht heeft zo zijn/haar eigen soorten ongemakken, ze zijn wel op dezelfde plaatsen even gevoelig. De oplossingen die goede zadelfabrikanten voor het elimineren van de pijnpunten bedenken, zijn voor vrouwen én mannen even effectief. Of even waardeloos, dat kan ook…
Bij ieder individu (m/v) moeten we heel nuchter, modern en politiek correct te werk gaan, oftewel een genderneutrale behandeling. We hebben in de winkel ook gewoon één toilet waar zowel mannen, vrouwen als anders hetende geslachtvormen op terecht kunnen. Gaat tot nu toe altijd goed.
De enige goede manier om erachter te komen wat iemand nodig heeft, is gewoon even meten. Cijfers discrimineren en generaliseren niet. Ik heb in de loop der jaren honderden mooie en minder mooie billen gemeten en ik kan je zeggen dat er geen duidelijke lijn zit in de afstand tussen mannelijke en vrouwelijke zitbotten.
Ieder zadelmerk heeft zo haar eigen theorieën over hoe een zadel gevormd moet worden. Als gevolg daarvan bestaan er duizenden verschillende zadels. Breed, smal, lang, kort, hard, zacht, met gat, zonder gat, enzovoort. En dat is goed, want er bestaan miljarden verschillende achterwerken en al die achterwerken zitten ook nog eens op meerdere soorten fietsen. Hét perfecte zadel voor iedereen bestaat niet. Meestal is het gewoon een kwestie van uitproberen.
Het échte verschil tussen een heren- en dameszadel
Er bestaat toch één verschil tussen de zadels voor beide sexen, maar die heeft een praktische reden en geen ergonomische. Dameszadels hebben al vanaf dat vrouwen mogen fietsen een iets kortere punt dan herenzadels. Dit vergemakkelijkt het voorlangs opstappen. Dat is echt het énige nuttige verschil. Dat die zadels dan ook gelijk breder zijn dan de versies met een lange punt is dan weer het gevolg van een kortzichtige aanname…
Bij sportieve fietsen met een stang, waarbij dames als een heer op moeten stappen, heeft die kortere neus geen nut en daarom zie je bij sportieve zadels meestal geen lengteverschil.
Wat bepaalt de breedte en vorm van jouw zadel?
De zoektocht naar een goed zadel moet altijd beginnen met het opmeten van de afstand tussen je zitbotjes. Dat kan heel eenvoudig door rechtop op een geribbeld kartonnetje te gaan zitten en de afstand tussen de middelpunten van de twee afdrukken te meten. Steeds meer zadelmerken leveren hun modellen in meerdere breedtematen en ze hebben bijna allemaal een rekenmethode om de juiste zadelbreedte bij jouw zitbotafstand te bepalen.
De breedte van je bekken heeft overigens niets te maken met het wel of niet hebben van een dikke kont! Echter, als het je niet lukt om een afdruk in het kartonnen velletje te krijgen, dan heb je waarschijnlijk iets te welvarend gevormde billen en zit je niet direct op je zitbotjes, maar op je spieren en een laagje vet. Omdat je spieren er niet op gemaakt zijn er lang op te zitten en tegelijkertijd arbeid te verrichten, levert dat weer andere klachten op. In dat geval kan ik je, met alle respect, maar één advies geven: probeer de druk zoveel mogelijk te spreiden door het breedste zadel uit de collectie te kiezen, je stuur hoger af te stellen en te gaan trainen totdat je zitbotjes hun eigenlijke taak weer kunnen verrichten. Daarna opnieuw meten.
Eén van de bekendste en betere merken met een grote collectie zadels voor alle takken van sport, is het merk SQlab. Het is interessant om te zien dat dit merk géén onderscheid maakt tussen dames- en herenzadels, maar op hun website wél genderspecifieke klachten beschrijft. De oplossingen voor die klachten, zoals de vorm van het oppervlak en eventueel een gat onder de schaamstreek, zijn echter voor beide sexen exact gelijk.
Dit artikel zou te lang worden als ik alle theoriën ga beschrijven met betrekking tot zadels voor alle verschillende soorten fietsen. Daarom verwijs ik je voor de basisinformatie eerst door naar de informatieve website van SQlab en als je meer wilt weten, ga dan naar een gespecialiseerde winkel of stel je vragen in de reactieruimte onder dit artikel. Als je ooit in een fietsenwinkel een verkoopmedewerker treft die zónder te meten direct naar een extra breed ‘dameszadel’ grijpt, dan kan dat twee dingen betekenen: hij heeft onvoldoende verstand van zadels en anatomie, of hij vindt je kont te dik. Keer dan om en verlaat de winkel onmiddelijk!
Wij zijn een stel met brede zitbotten (ik 14, man 15 cm) daar moet nog 3 Ã 4 cm bij opgeteld worden voor de zithouding, dus dan zit je op 18-19 centimeter. De meest brede zadels houden wel op bij 15 centimeter en lang niet alle merken maken ze. Wat zou je in ons geval adviseren?
Bij SQlab gaan de trekkingzadels tot 17cm en de cityzadels tot 21cm. De cityzadels zijn echter erg rond naar de zijkanten en vrij zacht, waardoor het effectieve zitvlak smaller is dan het uiterlijk en de maat doen vermoeden. De vlakke en hardere 17cm trekkingzadels kunnen ondanks de kleinere breedte mogelijk beter zitten. Als je je stuur iets zou kunnen laten zakken, dan heb je een minder breed zadel nodig.
Voor een goed advies moet ik je eigenlijk op de fiets zien zitten. Ik wil altijd het zadel en stuur op elkaar afstemmen, maar daarvoor moet ik eerst kijken of het zadel goed staat t.o.v. de trapas.
Welk zadel heb je nu? En waar voel je pijn?
Hoi Michiel,
Als ik terugblader op de site heb ik het idee dat je tot voor kort wel een voorliefde of voorkeur had voor het bekende Brooks lederen zadel.
Nu krijg ik toch een beetje het idee dat je voorkeur langzaam verschuift naar de SQ lab zadels. Klopt dat of trek ik te snel een conclusie?
Dat heb je goed gezien. Niets is heilig, zelfs mijn favoriete merk Brooks niet. Mijn ervaringen met Brooks zijn over het algemeen goed, maar niet op iedere fiets en ook niet met elk type zadel. Daarnaast moet ik ook wel toegeven dat ik gevoelig ben voor de klassieke stijl van die mooie leren zadels.
Brooks is bij mij een beetje in aanzien gedaald toen ze met de rubberen Cambium kwamen. Wat eigenlijk een Italiaans Selle Royal zadel is, met een Brooks logo… Ik vind de Cambium een ronduit slecht zadel, maar veel mensen zullen het niet met me eens zijn, want de Cambium lijkt goed te verkopen.
Ik werkte al een tijdje met SQlab, maar vond de eerste series er lelijk en lomp uitzien. Een beetje als orthopedische schoenen op doktersvoorschrift. Dat veranderde gelukkig beetje bij beetje en ik raakte echt overtuigd van de kwaliteit toen ik voor het eerst met een SQlab zadel op mijn mountainbike door IJsland fietste. Na een bijscholing van bikefitter Jan Glorie wist ik nóg beter hoe ik met SQlab moest werken en toen begon ik de wetenschap erachter en de meerwaarde van de zadels steeds beter te begrijpen en te waarderen.
Mijn Santos Travel Lite heeft nog steeds een leren Brooks B17 zadel (welke ik ieder jaar vernieuw, omdat hij blijft rekken en doorzakken), maar bij sportievere fietsen, zoals mijn mountainbike, ben ik steeds sneller geneigd over te stappen op SQlab.
Zoals gezegd, niets is heilig en er zijn nog véél meer goede zadelmerken. Maar als ik zelf een assortiment voor in een winkel zou moeten samenstellen, dan kies ik voor Brooks en SQlab, omdat ik daar bijna iedere klant goed mee kan helpen. En eventueel het uit de as herrezen Lepper als patriottistisch alternatief voor Brooks. Maar daar ga ik binnenkort een nieuw artikel over schrijven.
Brooks zit inderdaad erg lekker, dat is in ieder geval mijn ervaring met een B17 champion special op een trekkingfiets. Maar dat na een jaar of 4-5 en zo’n pakweg 15k km de spanbout afbreekt, dat mag niet. Als ik dan op het web zie dat dit een regulier probleempje is, dan laat Brooks hier een steek vallen. Wat ik begrijp is dat het gewoon een slechte kwaliteit bout betreft, iets wat toch heel makkelijk door een fabrikant aangepast zou kunnen worden.
Dank voor je antwoord. Stuur laten zakken is geen optie, dat gaat eerder nog wat omhoog in verband met het uitvallen van de nervus ulnaris waardoor pink en ringvinger serieuze neurologische schade hebben opgelopen. Zadelpijn is bij mij echt het beurs worden van de (huid boven de) zitbotjes. Dus niet problemen met de huid of schuren of beknelling van zenuwen oid. De dag erna heb ik het idee dat het daar bont en blauw is en doet zelfs het zitten op een houten stoel pijn. En dat al na 40 km. fietsen. Huidig zadel, heb je even? Een smalle Brooks Conquest sportzadel, een Brooks 67s, vier zadels van Ergon (SM Women MTB, SFC3 Comb Gel, SMC3 Pro, ST Core Touring) geprobeerd, steeds in de breedste maat, een zadel van SQlab (603) breedste maat, Brooks Cambium C17 geprobeerd, ik heb er nu een Terry gelzadel (Fisio Gel Max) opzitten omdat alle harde en brede zadels opties wel op waren. Die werkt dan tenminste nog als een soort shock absorber maar ik krijg er niet meer of minder pijn door, behalve als ik op het eind over klinkers moet rijden, dan is dat gel wel een voordeel over hard. Kortom, vrij hopeloos.
Ik snap heel goed dat je er na zoveel zadels moedeloos van wordt. Maar er is altijd hoop! En ik denk dat je je met het juiste advies wel een aantal zadels had kunnen besparen.
Ik heb wel een vermoeden van waar we de oplossing moeten zoeken, maar voor ik verder ga denken, moet ik van je weten hoe hoog je stuur staat t.o.v. het zadel. Is je zithouding al eens goed ingemeten? Eventueel maak je even een ‘en profil’ foto van jezelf, van rechts, zittend op de fiets en met je rechter pedaal horizontaal naar voren. Voeg die hier bij de reacties toe en dan kan ik even een vlugge blik werpen.
Hoi Michiel, hartelijk bedankt voor je moeite. Voldoet deze foto? https://kampeerwijzer.files.wordpress.com/2018/05/sonder-belle-grote-trap.jpg?w=940&h=&crop=1&zoom=2
Jij bent een uitdaging! Ik zie aan de foto niet goed genoeg of je houding klopt, maar ik zie wel dat je er alles aan doet om je polsen en handen te ontzien. Daarom denk ik dat je je hele houding eens moet laten beoordelen en optimaliseren door een professionele bikefitter. Misschien heb je dat al eens gedaan, maar ik ken een hele goede, die indien nodig samenwerkt met een fysiotherapeut. Je pols is een serieus probleem waar een fietsverkoper niet aan zou moeten beginnen. Ik ben niet medisch geschoold en kan je daarom niet goed genoeg helpen.
Ik stuur je zo even een email met een voorstel.
Belle, ik bedenk me net een zadel dat het proberen waard is. Ga eens naar een Koga dealer en vraag of je het zadel dat onder andere op de E-tour en de Venya zit, mag uitproberen.
Bedankt voor je uitvoerige e-mail!
@Belle: is het nog gelukt met het zadel?
Het viel me op dat je een rugzakje draagt.Mijn ervaring is dat je lichter zit zonder.
Wij hebben inmiddels de ultieme oplossing gevonden voor pols- en zitvlakproblemen: de Hase-Pino tandem. We hebben er eerst een gehuurd, en daarna zelf een gekocht.
Ook wij vertellen, én bewijzen, al jaren dat de meeste zitklachten op te lossen zijn met een andere zithouding. Vooral het oerhollandse “rechtop” zitten veroorzaakt veel problemen. Je bekken kantelt te ver naar achteren waardoor je op de punten van je bekkenrand komt te zitten, i.p.v. je bekkenrand, met je volle gewicht. Je stuur hoger dan je zadel bevordert je zitcomfort ook niet. Hoge stuurposities veroorzaken ook nek en schouderklachten. In het algemeen zitten Nederlanders te laag op de fiets, te ver naar achteren en het stuur staat veel te weinig naar voren. De verstelbare sturen worden, helaas, meestal niet gebruikt waarvoor de bedoeld zijn. Zet je stuurpen eens zo ver mogelijk naar voren en op gelijke hoogte met je zadel. Je gewicht komt dan vanzelf naar voren, wat ook de druk op je bekken vermindert. Probeer ook eens een lichtere versnelling. Zet vooral je zadel niet te laag. Je zadelhoogte moet goed staan om te fietsen, niet om bij de grond te kunnen. Ga bij een stop even voor je zadel staan, je bent dan ook weer veel sneller weg. De juiste zadelhoogte bepaal je in grote lijnen heel simpel. Ga op je zadel zitten en zet je pedaal-arm in het verlengde van de zitbuis van je fiets. Als je dan je hak op het pedaal zet moet je been gestrekt zijn. Hier telt natuurlijk ook de lengte van je voet mee. Schoenmaat 36 ietsje lager, maatje 48 wat hoger. Als je dat doet en vervolgens met de bal van je voet gaat trappen zul te merken dat alles veel gemakkelijker fietst. Koop vooral geen zacht zadel, dat lijkt enkele minuten te werken en dan is de vulling plat. Ook leren zadel zijn wat dat betreft een fabeltje. Vroeger was er geen ander materiaal beschikbaar, tegenwoordig is zoveel beters te koop. Zet ook een stuur op je fiets dat maar licht gebogen is. Steek je armen eens naar voren en laat je polsen slap naar beneden hangen……. juist, zo moet ook te stuur gevormd zijn. Elke overbodige spanning in je lichaam werkt zich ook uit op je achterwerk. Dit gratis advies sluit prima aan bij hetgeen ook in dit stuk is beschreven. Vind het fietsen opnieuw uit, zonder alle vastgeroeste vooroordelen die je tot nu toe hebben verhinderd dat je een veel voorkomend probleem (deels) op lost. Veel fietsplezier.
Geert Giesen Tweewielers B.V.